Tot nu toe is het me gelukt om me niet al te hysterisch te mengen in het vluchtelingendebat. Ik heb geen plaatjes van ronddobberende kinderlijkjes geretweet, heb de trolls genegeerd, en dacht er het mijne van. Tot gisteravond. Ik hield het niet langer vol. Niet het oliekoekdomme beleid van sommige Europese politici raakte me, ook niet de ophitsende uitspraken van Wilders c.s. (gááp, boooring), nee: een paar “bezorgde burgers” uit Oss deden me de das om.

 

Vier asielzoekers

In EenVandaag kwamen ze aan het woord. Wat wil het geval? In Oss wordt één sociale huurwoning omgebouwd, zodat er vier asielzoekers in kunnen wonen. Vier hele asielzoekers! Maar wacht, dat is niet alles, het zijn vier mannen. En mannen, dames en heren, zijn Heel. Gevaarlijke. Wezens. Kijkt u zelf.

Vier (of vijf, of zeven – de “officiële bronnen” hebben het over vier) mannen in één huis: dat geeft gedonder. Waarom precies? Nou gewoon: overlast. Wat voor overlast? Dat willen de bezorgde burgers best even toelichten:

Een paar jonge mannen die in één huis wonen: als het blonde autochtone puberjongens zijn, dan heet dat gewoon een studentenhuis. Kan best vervelend zijn, al dat gebral, die vieze keuken en honderd oude fietsen voor de deur, maar gaan we de straat op? Neuh. Zijn de jonge mannen echter van allochtone afkomst, dan is zo’n studentenhuis opeens een broeinest vol verkrachters en oproerkraaiers. Want ja: je weet het niet hè. Niemand kan je garanderen dat het geen verkrachters zijn.

De bovenste mevrouw mag dan wel roepen dat ze echt niet aan rassendiscrimiciminiminatie doet, maar volgens mij is dit toch echt een vorm van racisme. Woont er een autochtone jongeman bij u in de straat? geen probleem, gaat u rustig slapen. Is het een allochtoon? HOUD UW DOCHTERS BINNEN. Precies: onderscheid op basis van afkomst. Ga je al met je “vreedzame tolerantie”, mevrouwtje uit Oss.

 

“Hun krijgen alles!”

Natuurlijk zagen we in hetzelfde item ook de andere geëikte argumenten tegen vluchtelingen voorbijkomen. Zo stond een meneer te tieren in zijn voortuin. ‘IK betaal huur! HUN krijgen zelfs nog geld toe!’ Mensen in nood helpen: niet van mijn belastingcenten, en al helemaal Not In My Backyard.

En natuurlijk was deze hele display van intolerante domheid niet de schuld van de intolerante en domme houding van de buurtbewoners, maar vooral van de gemeente en het COA. ‘Eerst lopen ze ons medelijden op te wekken met plaatjes van zielige vrouwen en kinderen’, raast een buurtbewoner. ‘Maar nu blijkt dat ze gewoon mannen willen plaatsen hier!’ Wat zijn het toch ook een oplichters, die autoriteiten. Misschien moeten ze bij het COA even kijken of ze niet ergens nog een roedeltje zielige vrouwen en kinderen kunnen opduiken vinden, om die bedrogen Ossenaren tevreden te stellen.

 

Empathie

Goed, tot zover alle woede-opwekkende bezorgde burgers. Ik kan er met mijn kop niet bij dat je je als Nederlander zo laat gaan wanneer er vier medemensen uit kapotgeschoten oorden toevlucht zoeken in jouw straat. Kook goddomme een pan soep voor ze, en vraag of je iets voor ze kunt betekenen. Maar dat zijn sentimenten die ik ontwaar bij de meeste gutmenschen wegkijkers mensen in mijn omgeving. In mijn hoofd rijst al snel de vraag: waarom voel ik zoveel walging en onbegrip als ik naar deze bezorgde burgers luister?

Het is de tegenstelling tussen empathie en angst, denk ik. Natuurlijk boezemt het vooruitzicht van een golf van miljoenen vluchtelingen over Europa enige angst in, ook bij mij. Het is totaal onvoorspelbaar wat deze beweging betekent voor onze samenleving op microniveau, maar ook voor Europa, en de politieke verhoudingen. Onvoorspelbaarheid en de dreiging van fundamentele verandering zijn eng. Toch, als ik vervolgens beelden zie van tentjes in de modder, roept empathie diezelfde angst tot de orde. Wat dat betreft is empathie geen zweverige of wijverige emotie: het is (deels) ook een rationele handeling. “Tuurlijk hoop je dat de levensstandaard in Nederland lekker hoog blijft, maar kijk nou eens naar die mensen daar in de modder. Dat kun je toch niet laten gebeuren?”

Tuurlijk, als je de bezorgde Ossenaren zelf een dagje in de modder zou laten bivakkeren, dan zou het ze waarschijnlijk geen enkele moeite kosten om zich in te leven in het leed van de vluchtelingen. Wat hen ontbreekt is de rationele vorm van empathie, die je dwingt om op afstand een beeld te vormen van het leed van een ander. Werkelijk te beseffen dat dat leed écht bestaat, en dat het jou ook had kunnen treffen. Dat geboren worden in Nederland geen voorrecht is, laat staan een prestatie. Die denkstap ontbreekt.

Wat is daaraan te doen? Blijkbaar lukt het niet om de bezorgde burgers gerust te stellen. Het is en blijft makkelijk om hen angst aan te praten dan om hen te bewegen tot het tonen van een greintje empathie. Dat politici en journalisten daar zo dankbaar gebruik van blijven maken, vind ik minstens net zo verontrustend als de domheid van die meneer in Oss, in z’n voortuin.