Sinds de Amerikaanse antiracismeprotesten zijn overgewaaid naar Europa laaien er allerlei discussies op die je steeds weer ziet opflakkeren wanneer emancipatiebewegingen opeens enorm groeien – zoals toen #metoo wereldwijd aansloeg. Een van die discussies is er eentje waar ik zelf ook steeds weer tegenaan loop, namelijk: wat denken over mensen die altijd gezwegen hebben en nu “opeens” solidariteit betonen, nu je niet meer met goed fatsoen kunt achterblijven?
En aan de andere kant spreek ik mensen die denken: ik heb me nog nooit uitgelaten over racisme, is het dan niet hypocriet om nu opeens een statement te maken op de sociale media? Is dat niet een beetje makkelijk?
Begrijpelijke vragen. Persoonlijk denk ik het volgende. Iedereen die zich uitlaat over racisme heeft dat ooit voor het eerst gedaan. En of dat nou een opmerking was tegen een racistische buurman, of een zwart vierkantje op instagram: eens is de eerste keer. Bovendien is het nooit te laat om te beginnen met je uit te spreken tegen onrecht. Grijp deze kans aan. Het feit dat je overweegt om mee te doen aan de protesten – digitaal of analoog – zegt in wezen genoeg: je bent tegen racisme. Spreek je uit.
Aan de andere kant kunnen we mensen die zich nu “opeens” aansluiten bij de acties dan ook welkom heten. Activisme gaat om massa creëren, en hoe bitter de aanleiding ook is, het is goed dat dat nu eindelijk lijkt te lukken. We hebben alle “first-timers” nodig om het momentum gaande te houden.
En nee: één zwart vierkantje gaat racisme niet uitbannen, maar dat het ons gelukt is om hele tijdlijnen op zwart te krijgen, 1 zwart vierkantje at the time, is een indrukwekkend gegeven. Het zegt iets over de reikwijdte van de woede, en de kracht van solidariteit. Het is heel simpel: één demonstrant op de Dam is een “verward persoon”, duizenden demonstranten en je domineert het NOS-journaal – althans, als het NOS-journaal ervoor gekozen had om de eerste tien minuten van het journaal te besteden aan racisme, in plaats van aan Femke Halsema.
Hetzelfde geldt voor bedrijven. We zien nu bedrijven die zich nooit politiek hebben uitgelaten een statement tegen racisme maken. Is dat opportunistisch? Dat zal vast een rol spelen. Anderzijds: het creëert massa en bewustwording, want op al die bedrijven is toch op z’n minst even een discussie gevoerd over de protesten, waar ze over gaan en of er meegedaan moet worden. Wat bewustwording betreft ben ik een rasoptimist: plant een zaadje en het zal groeien.
Waar het mis gaat is wanneer bedrijven of influencers geld en/of exposure proberen te vergaren door zich tegen racisme uit te spreken. Nee, het gaat nu even niet om jouw omzet, en het gaat ook even niet over een shiny insta-post dat je met een bordje op de Dam stond. Ga aan de kant en geef die ruimte aan hen over wie dit wél gaat: minderheden die racistisch bejegend worden.
Nog een laatste ding dat me van het hart moet. Ik zie op sociale media hier en daar oproepen om (min of meer) bekende mensen die nog niks hebben gepost over de protesten te “outten”: hun naam te verspreiden om te laten zien dat ze niet deugen. Ik begrijp ieders woede en frustratie, maar je zou ook kunnen overwegen om betreffende personen eerst zelf eens te vragen waarom ze zich stil houden, in plaats van ze direct publiekelijk te cancelen. Je weet maar nooit: misschien kampen ze met dezelfde angst die jij zelf ervoer toen je voor het eerst een politiek statement maakte.
